ΠΟΥ: Αύξηση της χρήσης αλκοόλ και ηλεκτρονικών τσιγάρων μεταξύ των Ευρωπαίων εφήβων, μικρή μείωση της χρήσης κάνναβης

Η έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας που αφορά στη χρήση ουσιών από τους ανήλικους έφηβους στην Ευρώπη, παρουσίασε τα πρώτα συγκεντρωτικά της στοιχεία από την πλέον πρόσφατη καταγραφή του προβλήματος. Ακολουθεί το δελτίο Τύπου του Οργανισμού:

Κοπεγχάγη, 25 Απριλίου 2024

Σε ολόκληρη την Ευρώπη, την κεντρική Ασία και τον Καναδά, μια ανησυχητική εικόνα της χρήσης ουσιών από τους εφήβους προκύπτει από μια νέα έκθεση του ΠΟΥ/Ευρώπης. Με πάνω από τους μισούς από τους 15χρονους που συμμετείχαν στην έρευνα να έχουν πειραματιστεί με το αλκοόλ και με ένα συγκλονιστικό ποσοστό 1 στους 5 να έχει χρησιμοποιήσει πρόσφατα ηλεκτρονικά τσιγάρα, οι κίνδυνοι για τους νέους είναι σαφείς. Τα νέα δεδομένα από τη μελέτη Health Behaviour in School-aged Children (HBSC) αναδεικνύουν επίσης τη μείωση του χάσματος μεταξύ των δύο φύλων στη χρήση ουσιών, τονίζοντας την ανάγκη για στοχευμένες στρατηγικές πρόληψης. Οι μακροπρόθεσμες συνέπειες αυτών των τάσεων είναι σημαντικές και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής δεν έχουν την πολυτέλεια να αγνοήσουν αυτά τα ανησυχητικά ευρήματα.

Τα σημαντικότερα ευρήματα περιλαμβάνουν:

• Επικράτηση της κατανάλωσης αλκοόλ: το αλκοόλ είναι η πιο συχνά καταναλισκόμενη ουσία μεταξύ των εφήβων, με το 57% των 15χρονων που συμμετείχαν στην έρευνα να έχουν δοκιμάσει αλκοόλ τουλάχιστον μία φορά και σχεδόν 4 στους 10 (37%) να δηλώνουν ότι έχουν καταναλώσει αλκοόλ τις τελευταίες 30 ημέρες.
• Η δημοτικότητα των ηλεκτρονικών τσιγάρων: Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα έχουν ξεπεράσει σε δημοτικότητα τα συμβατικά τσιγάρα, με το 32% των 15χρονων που συμμετείχαν στην έρευνα να αναφέρουν ότι έχουν κάνει χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου κάποια στιγμή και το 20% τις τελευταίες 30 ημέρες.
• Τάσεις χρήσης κάνναβης: Η χρήση κάνναβης παρουσιάζει ελαφρά μείωση, με το ποσοστό των 15χρονων που έχουν κάνει ποτέ χρήση κάνναβης να μειώνεται από 14% το 2018 σε 12% το 2022.
• Μείωση του χάσματος μεταξύ των δύο φύλων: η διαφορά στη χρήση ουσιών μεταξύ των δύο φύλων κλείνει γρήγορα, με τα κορίτσια να εξισώνονται ή να ξεπερνούν τα αγόρια στα ποσοστά καπνίσματος, κατανάλωσης αλκοόλ και χρήσης ηλεκτρονικού τσιγάρου μέχρι την ηλικία των 15 ετών.

Η χρήση αλκοόλ είναι ευρέως διαδεδομένη μεταξύ των εφήβων

Το αλκοόλ είναι μακράν η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη ουσία μεταξύ των εφήβων. Περισσότεροι από τους μισούς (57%) των 15χρονων έχουν δοκιμάσει αλκοόλ τουλάχιστον μία φορά (56% των αγοριών και 59% των κοριτσιών) και σχεδόν το 40% ανέφερε ότι κατανάλωσε αλκοόλ τις τελευταίες 30 ημέρες (36% των αγοριών και 38% των κοριτσιών).

Περίπου 1 στους 10 (9%) εφήβους σε όλες τις ηλικιακές ομάδες έχει βιώσει μέθη -έχει μεθύσει τουλάχιστον δύο φορές – κατά τη διάρκεια της ζωής του, ποσοστό που ανησυχητικά ανεβαίνει από 5% στην ηλικία των 13 ετών σε 20% στην ηλικία των 15 ετών, καταδεικνύοντας μια κλιμακούμενη τάση κατάχρησης αλκοόλ μεταξύ των νέων. Επιπλέον, τα πρόσφατα πρότυπα αποκαλύπτουν ότι η συχνότητα μέθης εντός των τελευταίων 30 ημερών αυξάνεται επίσης με την ηλικία, εκτοξεύοντας το ποσοστό από 5% μεταξύ των 13χρονων σε ανησυχητικό 15% μεταξύ των 15χρονων, αναδεικνύοντας την επείγουσα ανάγκη για στοχευμένες στρατηγικές παρέμβασης για τον περιορισμό αυτού του αυξανόμενου προβλήματος της κατανάλωσης αλκοόλ από ανηλίκους.

Τα ευρήματα αυτά αναδεικνύουν πόσο διαθέσιμο και κανονικοποιημένο είναι το αλκοόλ, δείχνοντας την επείγουσα ανάγκη για καλύτερα μέτρα πολιτικής για την προστασία των παιδιών και των νέων από τις βλάβες που προκαλεί το αλκοόλ.

Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι πιο δημοφιλή από τα συμβατικά τσιγάρα μεταξύ των εφήβων

Η χρήση των ηλεκτρονικών τσιγάρων γίνεται όλο και πιο δημοφιλής μεταξύ των εφήβων. Η μελέτη διαπίστωσε ότι περίπου το ένα τρίτο (32%) των 15χρονων είχε χρησιμοποιήσει ηλεκτρονικά τσιγάρα κατά τη διάρκεια της ζωής του και το 20% είχε χρησιμοποιήσει αυτά τα προϊόντα τις τελευταίες 30 ημέρες. Αυτό συγκρίνεται με το 25% των 15χρονων που είχαν καπνίσει ένα συμβατικό τσιγάρο κατά τη διάρκεια της ζωής τους και το 15% που είχαν καπνίσει ένα τσιγάρο τις τελευταίες 30 ημέρες.

Υψηλότερο ποσοστό χρήσης ηλεκτρονικού τσιγάρου σε σύγκριση με το κάπνισμα τσιγάρων παρατηρείται από την ηλικία των 13 ετών: το 11% των 13χρονων αναφέρει ότι έχει καπνίσει ποτέ τσιγάρο, σε σύγκριση με το 16% που έχει χρησιμοποιήσει ποτέ ηλεκτρονικό τσιγάρο. Επιπλέον, το 5% των 13χρονων αναφέρει ότι κάπνισε τσιγάρο τις τελευταίες 30 ημέρες σε σύγκριση με το 9% που χρησιμοποίησε ηλεκτρονικό τσιγάρο τις τελευταίες 30 ημέρες. Αυτή η μετάβαση στο ηλεκτρονικό τσιγάρο ως μια πιο δημοφιλής επιλογή από τα συμβατικά τσιγάρα απαιτεί στοχευμένες παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση αυτού του αναδυόμενου προβλήματος δημόσιας υγείας, συμπεριλαμβανομένης της στόχευσης της επιβλαβούς τοποθέτησης προϊόντων σε βιντεοπαιχνίδια, ψυχαγωγικά προγράμματα και άλλο περιεχόμενο που απευθύνεται σε νέους μέσω πλατφορμών πολυμέσων.

“Παίζω πολλά βιντεοπαιχνίδια”, δήλωσε ο Imran, ένα 15χρονο αγόρι με το οποίο ο ΠΟΥ/Ευρώπη πήρε συνέντευξη στη Σουηδία. “Αν ο χαρακτήρας [του βιντεοπαιχνιδιού] σου κρατάει στα χέρια του ένα αλκοολούχο ποτό ή ένα τσιγάρο, αυτό μπορεί να σε επηρεάσει και να το κάνει να φαίνεται φυσιολογικό”.

Η μελέτη υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για ισχυρές στρατηγικές πρόληψης για την προστασία των εφήβων από τις επιβλαβείς ουσίες. Είναι ζωτικής σημασίας να αναγνωριστεί ότι ο αρνητικός αντίκτυπος αυτών των ουσιών επεκτείνεται πέρα από τους χρήστες, επηρεάζοντας την ευρύτερη κοινότητα των νέων.

Η χρήση κάνναβης μειώνεται ελαφρώς

Όσον αφορά την κάνναβη, περισσότεροι από 1 στους 10 (12%) 15χρονους αναφέρουν ότι έχουν κάνει ποτέ χρήση της ουσίας, σημειώνοντας μικρή μείωση από το 2018 (από 14%), ενώ το 6% των 15χρονων αναφέρουν ότι έκαναν χρήση κάνναβης τις τελευταίες 30 ημέρες.

Η πρώιμη χρήση κάνναβης μπορεί να οδηγήσει σε εξάρτηση και προβληματικά πρότυπα χρήσης αργότερα στη ζωή. Οι προσπάθειες πρόληψης που είναι προσαρμοσμένες στους εφήβους είναι ζωτικής σημασίας για τον μετριασμό αυτών των κινδύνων και την προώθηση υγιών επιλογών.

Το χάσμα μεταξύ των δύο φύλων μειώνεται στη χρήση ουσιών από τους εφήβους: τα κορίτσια πλησιάζουν τα αγόρια. Η μελέτη αποκαλύπτει μια σημαντική αλλαγή στα πρότυπα χρήσης ουσιών από τους εφήβους, αμφισβητώντας τα παραδοσιακά πρότυπα των φύλων.

Ιστορικά, η χρήση ουσιών ήταν πιο συχνή στα αγόρια από ό,τι στα κορίτσια, αλλά το τοπίο αλλάζει. Μέχρι την ηλικία των 15 ετών, τα κορίτσια όχι μόνο φτάνουν τα αγόρια, αλλά, σε ορισμένες περιπτώσεις, τα ξεπερνούν. Αυτό περιλαμβάνει το κάπνισμα τσιγάρων, όπου μια αξιοσημείωτη διαφορά στην ηλικία των 11 ετών εξαφανίζεται μέχρι την ηλικία των 15 ετών- τη χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου, όπου τα κορίτσια ξεπερνούν τα αγόρια- και την κατανάλωση αλκοόλ, όπου τα κορίτσια παρουσιάζουν οριακά υψηλότερα ποσοστά.

Η κάλυψη των ιστορικών διαφορών μεταξύ των δύο φύλων στη χρήση ουσιών, ιδίως μεταξύ των μεγαλύτερων εφήβων, απαιτεί την ανάπτυξη στρατηγικών πρόληψης που να είναι ευαίσθητες στις μοναδικές εμπειρίες και ανάγκες τόσο των αγοριών όσο και των κοριτσιών. Οι προσαρμοσμένες παρεμβάσεις που λαμβάνουν υπόψη αυτές τις εξελισσόμενες δυναμικές είναι ζωτικής σημασίας για την αποτελεσματική πρόληψη.

Απαιτούνται μέτρα πρόληψης για την προστασία της υγείας των εφήβων

Για τη μείωση της χρήσης αλκοόλ, νικοτίνης και προϊόντων καπνού και την πρόληψη της υιοθέτησής τους από τους νέους, πρέπει να εφαρμοστούν επειγόντως ολοκληρωμένα μέτρα, τα οποία περιγράφονται σε διάφορες διεθνείς συνθήκες και συστάσεις του ΠΟΥ. Αυτά περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τα εξής:

• την αύξηση των ειδικών φόρων κατανάλωσης,
• τον περιορισμό της διαθεσιμότητας των προϊόντων νικοτίνης και καπνού και του αλκοόλ, για παράδειγμα μέσω μειωμένων ωρών ή τόπων πώλησης, και την επιβολή ελάχιστων νόμιμων ηλικιών για την αγορά τέτοιων προϊόντων,
• την απαγόρευση όλων των αρωματικών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της μενθόλης και των συνθετικών αναλόγων μενθόλης σε όλα τα προϊόντα νικοτίνης και καπνού- και
• την επιβολή συνολικής απαγόρευσης της διαφήμισης, της προώθησης και των ευκαιριών χορηγίας στα κυρίαρχα και κοινωνικά μέσα ενημέρωσης.

“Η εκτεταμένη χρήση βλαβερών ουσιών από τα παιδιά σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Περιφέρειας – και όχι μόνο – αποτελεί σοβαρή απειλή για τη δημόσια υγεία”, δήλωσε ο δρ Hans Henri P. Kluge, Περιφερειακός Διευθυντής του ΠΟΥ για την Ευρώπη. “Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο εγκέφαλος συνεχίζει να αναπτύσσεται μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 20, οι έφηβοι πρέπει να προστατεύονται από τις επιπτώσεις των τοξικών και επικίνδυνων προϊόντων. Δυστυχώς, τα παιδιά σήμερα εκτίθενται συνεχώς σε στοχευμένη διαδικτυακή εμπορική προώθηση επιβλαβών προϊόντων, ενώ η λαϊκή κουλτούρα, όπως τα βιντεοπαιχνίδια, τα εξομαλύνει. Ο ΠΟΥ/Ευρώπη συνεργάζεται με τις χώρες για να διασφαλίσει ότι όλοι οι νέοι, παντού, θα έχουν το καλύτερο δυνατό ξεκίνημα στη ζωή. Αυτό σημαίνει προστασία τους από τοξικά και εθιστικά προϊόντα που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την ποιότητα ζωής τους στα επόμενα χρόνια”.